Acrónimos e siglas

 

Existen diversos procedementos na formación das abreviacións, dos cales xa presentamos o truncamento e mais a abreviatura, e noutra ocasión analizaremos o símbolo. Vexamos de forma comparada as características doutros dous resultados abreviativos moi habituais, o acrónimo e a sigla. Atendendo as características de cada un, merecen comentario pormenorizado o criterio xeral aplicado no acurtamento, o resultado abreviado e o seu uso, a ortografía e a lectura da solución reducida, así como o seu xénero e número, se fose o caso.

	Acrónimos	Siglas
Criterio	Abrévianse enunciados de máis dunha palabra que poidan silabearse. O resultado combina na mesma palabra sílabas, letras, ou unha combinación das dúas, dun enunciado. En consecuencia, en todo acrónimo debe aparecer máis dunha letra dalgunha das palabras acurtadas (sonar, sound navigation ranging). Non son de libre creación.	Abrévianse enunciados de máis dunha palabra. Unhas veces toman a letra inicial de cada palabra plena (substantivos, adxectivos e verbos: PIB, produto interior bruto) e outras tamén utilizan a inicial das accesorias (preposicións, conxuncións, etc.: UDC, Universidade da Coruña). Non son de libre creación.
Resultado	Nova palabra fixada no uso, unhas veces común (o tergal, o poliéster galo) e outras propia, adoito referida a unha entidade (Sergas, Servizo Galego de Saúde). Os acrónimos estranxeiros unhas veces adáptanse traducindo a denominación para o galego (sida [aids, en inglés], síndrome de inmunodeficiencia adquirida) e outras non (delco, Dayton Engineering Laboratories Company).	Son formacións léxicas coñecidas e usadas, entre as que destacan as abreviacións de entidades. A siglas estranxeiras unhas veces tradúcense (ONU [UNO, en inglés], Organización das Nacións Unidas) e outras non (UNESCO, Unit Nations Educational Scientific and Cultural Organization). De forma ocasional, poden converterse en substantivos comúns (ovni, obxecto voante non identificado).
Ortografía	Coma outra palabra calquera. Cando é común, gráfase con minúsculas e cando é propia, con inicial maiúscula. Os acrónimos adoitan ter acento grave (módem) ou agudo (radar).	Gráfanse con todas as súas letras en maiúscula, con independencia da grafía das palabras en orixe, aínda que de forma esporádica poden tomar algunha minúscula (Convergència i Unió, siglado CIU ou CiU). As siglas silabeadas adoitan ter acento grave (FIFA, Federación Internacional de Fútbol Asociación [lido “fífa”] ou agudo (CD, Compact Disc [lido “cedé”]). Algunhas combinan letras e números (K2, canoa kaiak de dúas prazas e modalidade deportiva na que intervén esta canoa; 11-S ou 11S, día 11 de setembro de 2001 e atentado cometido ese día).
Lectura	Lense coma calquera outra palabra, polo que deben permitir o silabeo (A-ga-der, Axencia Galega de Desenvolvemento Rural).	Non sempre permiten o silabeo, polo que unhas veces soletréanse tal cal (DNI, lido “deeneí”) ou engadindo algunha vogal na fala (DOG, lido “doga”); e outras, só pode lerse a denominación completa (EGPGC, Exército Guerrilheiro do Povo Galego Ceive [lido tal cal]).
Feminino	Polo xeral, toman o xénero do concepto que representan (o radar [radio detection and ranging], por ‘o aparello’) ou da primeira palabra que entra na denominación (a sida, por ‘a síndrome’).	Toman o xénero da palabra que constitúe o núcleo semántico da denominación, que adoita ser a súa primeira palabra (o ILG, Instituto da Lingua Galega [por “o instituto”]; a TVG, Televisión de Galicia, [por “a televisión”]).
Plural	Os comúns forman o plural coma as demais palabras, en –s (bit, bits), -es (radar, radares) ou -is (tergal, tergais).	Non admiten morfema de plural, aínda que si o determinante plural (teño dous NIF; reparou varios PC).
Uso	Nun texto, desenvólvese entre parénteses a primeira vez que aparece ou advírtese despois do enunciado desenvolto que se vai usar o acrónimo correspondente. Exceptúanse aquelas denominacións recollidas no dicionario (motel, por motorists hotel), moi coñecidas ou que só se usan en forma de acrónimos (Muface, Mutualidade Xeral de Funcionarios da Administración Civil do Estado).	Nun texto, desenvólvese entre parénteses a primeira vez que aparece ou advírtese despois do enunciado desenvolto que se vai usar a sigla correspondente. Exceptúanse aquelas denominacións moi coñecidas (IVE, imposto sobre o valor engadido) ou que só se usan sigladas (CIA, Central Intelligence Agency).